Mỗi người đều có thể là một nhà phê bình (critic) đặc biệt là khi nói đến ẩm thực. Tuy nhiên, chỉ có một vài người được ưu ái đến gần với công chúng để chia sẻ quan điểm và hiểu biết của họ. Một nhà phê bình ẩm thực có thể tạo nên hoặc phá vỡ những điều tốt đẹp của một nhà hàng chỉ với vài dòng văn bản. Bằng khẩu vị và ngòi bút, những nhà phê bình sẽ trải nghiệm toàn bộ bữa ăn từ cách trình bày, hương vị đến lịch sử và không gian để viết ra những bài đánh giá mà có thể thay đổi cách thưởng thức bữa ăn của thực khách. 

Nghệ thuật phê bình ẩm thực khởi nguồn từ thế kỷ 18, tại Pháp - nơi mà món ăn hay thức uống không chỉ là phong cách sống mà còn là biểu tượng của địa vị xã hội. Các nhà phê bình như Alexandre Balthazar Laurent Grimod de La Reynière được biết đến khi ông thường xuyên đến các nhà hàng tốt nhất tại thủ đô Paris để đánh giá các bữa ăn gồm 15 món tại đây. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, việc đánh giá, phê bình nhà hàng đã trở nên dân chủ hơn. Những nhà phê bình món ăn như Jonathan Gold lại tập trung vào các quán ăn nhỏ, ẩn mình trong các khu phố của dân nhập cư. 

Hiện nay chúng ta sống trong thời đại mà người ta lựa chọn nhà hàng dựa trên những địa điểm phổ biến nhất được gợi ý trên Yelp - một nền tảng kết nối người dùng với những tiện ích xung quanh vị trí của họ, bao gồm: nhà hàng, dịch vụ chăm sóc nhà cửa, chăm sóc xe cộ,...(ở Việt Nam cũng có các ứng dụng tương tự như Google Map, Foody, Địa điểm ăn uống, Lozi…) - dựa trên lời nhận xét của những người đã trải nghiệm dịch vụ từ các cửa hàng được đăng tải trên đó. Vì thế, sau khi thử một bữa ăn đặc biệt, hãy để lại vài dòng đánh giá bạn nhé! Những ý kiến của bạn sẽ giúp hoàn thiện nhận xét về đồ ăn nói chung và cực kỳ hữu ích đối với các thực khách khác đấy! 

Antonin Carême

Chân dung nhà phê bình ẩm thực Antonin Carême

Antonin Carême - một người có niềm đam mê bất tận với ẩm thực Pháp. Ông là đầu bếp nổi tiếng trước khi được mọi người biết đến là một nhà phê bình ẩm thực (Food critic). Carême sinh ra trong một gia đình nghèo khó trong xã hội Pháp vào cuối thế kỷ 18. Khi mới 8 tuổi, ông đã phụ việc ở nhà bếp tại một quán ăn nhỏ và khi ở tuổi 15, ông bắt đầu làm việc tại một cửa hàng bánh ngọt ở một trong những khu phố thời trang cao cấp nhất của thủ đô Paris. Vài năm sau đó, ông tự mở một cửa hàng, làm các loại bánh ngọt với hình dạng của các tòa nhà nổi tiếng, sự kiện này cũng giúp Antonin Carême được nhiều người biết đến hơn. 

Sự sáng tạo của Carême đã thu hút sự chú ý của một nhà ngoại giao Pháp, tạo tiền đề cho ông được phục vụ tầng lớp thượng lưu ở Paris, bao gồm cả Napoleon. Những đóng góp của ông cho ẩm thực được đánh giá cao và ứng dụng rộng rãi: Carême viết cuốn sách dạy nấu ăn hiện đại đầu tiên, ông lan tỏa hình tượng người đầu bếp với áo khoác trắng và mũ cao và nó trở thành đồng phục của nhiều đầu bếp, Carême đã phát minh ra bốn loại sốt nền tảng trong ẩm thực pháp (mother sauce) bao gồm: 

• Béchamel - sốt sữa với bơ và bột mì
• Velouté - sốt từ nước dùng gà hoặc cá và bơ và bột mì
• Espagnole - sốt nâu được cô đặc từ nước dùng nấu từ xương bò, rau củ, sốt cà chua.
• Hollandaise - sốt trứng và bơ được pha trộn cùng với giấm hoặc chanh

Nếu bạn là một người yêu thích ẩm thực Pháp, chắc chắn ít nhất một lần bạn đã từng nghe đến đầu bếp, nhà phê bình ẩm thực: Antonin Carême. 

Robert Sietsema

Không ai am hiểu sâu sắc ẩm thực New York bằng Robert Sietsema. Sietsema không hướng đến những nhà hàng cao cấp, những điều ông làm là đưa ra ý kiến đánh giá về các cửa hàng nhỏ, ở những nơi khó tìm, ít người biết đến và thường bị những nhà phê bình ẩm thực lớn hơn bỏ qua. Có thời gian, ông đã tổng hợp những cửa hàng sandwich ngon nhất ở New York vào mỗi tuần và lan tỏa thong tin đó đến mọi người. Sau khi tốt nghiệp khoa tiếng Anh và chuyển đến New York để gia nhập một ban nhạc punk, Sietsema bắt đầu sự nghiệp nhà phê bình tại Village Voice và hiện ông đã viết về ẩm thực New York trong suốt 3 thập kỷ. 

Robert Sietsema thường gợi ý cho mọi người các món sandwich ngon nhất

Sietsema có nhiều nhận xét về nền ẩm thực hiện tại. Trong một lần phỏng vấn với tạp chí BOMB, ông đã so sánh trải nghiệm tại một nhà hàng thức ăn nhanh với việc “ngồi như một người nông dân thời trung cổ bốc thức ăn bằng tay trên cánh đồng”. Những quan sát này cho thấy ông đang đánh giá ẩm thực dựa trên chất lượng phục vụ hơn là hương vị thức ăn. Ông thường tập trung vào nguồn gốc, văn hóa, ngữ cảnh của các nhà hàng trong các đánh giá của mình. Và trong khi nhiều nhà phê bình ẩm thực sẽ liên lạc với nhà hàng trước, Sietsema thích đến một cách ngẫu nhiên và ẩn danh, tự trả tiền cho bữa ăn để có được trải nghiệm “thực sự”. 

Nina and Tim Zagat

Nếu bạn thường xuyên ăn uống tại nhà hàng thì có thể bạn đã quen với hệ thống đánh giá Zagat. Nếu như thời gian trước, những đánh giá trên Yelp hoặc Google được tin tưởng nhất thì vào năm 1979, Zagat xuất hiện với mục đích giúp cho quá trình đánh giá các nhà hàng trở nên dân chủ hơn. Bảng đánh giá theo tiêu chuẩn Zagat thường được treo ở cửa ra vào của nhà hàng. Hệ thống đánh giá này có thang điểm tối đa là 30 và được chia làm 3 hạng mục: đồ ăn, cách trang trí, giá cả và cách phục vụ. Đây là kết quả của cuộc cách mạng hóa quá trình đánh giá nhà hàng của Nina và Tim Zagat - hai luật sư (và là người yêu thích ẩm thực). Sau khi cặp đôi chuyển đến Paris, sự quan tâm của Nina đối với văn hóa ẩm thực đã thúc đẩy cô tham gia lớp học tại Le Cordon Bleu với mong muốn nắm bắt các khía cạnh trong kỹ thuật nấu ăn. Khi cặp đôi trở lại New York, họ nảy ra ý tưởng tập hợp số lượng lớn đánh giá từ thực khách và áp dụng phương pháp thống kê để tạo ra một cách đánh giá nhà hàng dựa trên ý kiến của thực khách thường ngày thay vì các nhà phê bình ẩm thực nổi tiếng. 

Đánh giá theo tiêu chuẩn Zagat thường được treo ở cửa ra vào của nhà hàng

Cuốn “Zagat guide” màu đỏ thẫm được xuất bản sau đó đã bán được hàng triệu bản và trở thành một tiêu chuẩn trong ngành để chứng tỏ chất lượng của nhà hàng. Mặc dù ngày này chúng ta thường dựa vào các đánh giá tổng hợp cho hầu hết các sản phẩm và dịch vụ, Tim và Nina Zagat đã tiên phong cho ý tưởng tổng hợp ý kiến từ khách hàng đã sử dụng các dịch vụ tại nhà hàng. Đây là một đánh giá uy tín và đáng tin tưởng, vì thế ở những lần đi ăn tiếp theo, bạn có thể dựa vào đánh giá Zagat để tìm được địa điểm ăn uống lý tưởng. 

Alexandre Balthazar Laurent Grimod de La Reynière

Khi ở vai trò là một nhà phê bình ẩm thực, không khó để tìm thấy những người có ý kiến trái chiều, phản đối, thậm chí là thù địch với mình do những nhận xét, quan điểm mà mình đưa ra. Trong đó, Alexandre Balthazar Laurent Grimod de La Reynière - một quý tộc người Pháp và là người tiên phong trong lịch sử nhà phê bình ẩm thực có nhiều “kẻ thù” nhất. La Reynière sinh năm 1758 trong một gia đình giàu có, ông bắt đầu làm nhà phê bình sân khấu và sau đó chuyển hướng sang đánh giá ẩm thực vào cuối thế kỷ 18 - thời điểm mà phong trào này phát triển mạnh mẽ nhất tại Pháp. 

Chân dung Alexandre Balthazar Laurent Grimod de La Reynière

Năm 1803, La Reynière lên ý tưởng tạo ra một cuốn lịch dành cho những người yêu thích ẩm thực. Ấn phẩm này tập hợp các bài đánh giá về món ăn cũng như nhà hàng với phong cách nghịch ngợm đậm chất La Reynière. Ý tưởng này được đông đảo công chúng ủng hộ. Và trong 9 năm tiếp theo, ông đã xuất bản bộ sách “L'Almanach des gourmands” gồm 8 tập và nó trở nên cực kỳ nổi tiếng trong giới thượng lưu Paris. Trong thời điểm hiện tại, chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy một đề xuất hay gợi ý về các nhà hàng ẩm thực thông qua nhiều phương tiện và nền tảng, tuy nhiên trong thời điểm đó, ý tưởng của La Reynière rất mới mẻ và kết quả là nó phá hủy sự nghiệp của rất nhiều đầu bếp và chủ nhà hàng mới nổi. Thực tế, có rất nhiều người bất đồng với La Reynière vì những bài đánh giá nghiêm khắc của ông, đến nỗi ông bị ép phải rời khỏi Paris vào năm 1812. Thậm chí ông đã giả chết chỉ để xem có bao nhiêu người bạn đến đám tang của mình và thật sự thì số người đến tham dự rất ít. 

Mimi Sheraton

Mimi Sheraton là một người New York chính hiệu, bà được Tổ chức Bảo tồn Lịch Sử Greenwich Village phong là “Nữ hoàng ẩm thực” và là nhà phê bình ẩm thực đầu tiên của tờ báo The New York Times. Gia đình Sheraton sinh sống ở Brooklyn, bố của bà là thương nhân buôn bán hoa quả và mẹ là đầu bếp “rất giỏi và đầy tham vọng”. Sống tại một thành phố có nhiều dân nhập cư đã giúp bà tiếp cận với nhiều nền ẩm thực trên khắp thế giới. Nhờ đó, bà rất tự tin sử dụng vị giác đã được tôi luyện của mình vì lợi ích của người dân New York. 

Chân dung nhà phê bình ẩm thực Mimi Sheraton

Sau khi tốt nghiệp Đại học New York và làm biên tập viên tạp chí, Mimi Sheraton bắt đầu việc viết về đồ ăn như một sở thích. Người dân New York thật may mắn khi sở thích của bà đã biến thành một nghề nghiệp chính thức vào năm 1975, bà viết bài đánh giá cho The Village Voice và The New York Times - nơi bà được tuyển dụng để viết về ẩm thực. Nhà báo Mimi Sheraton đã đưa tin về các nhà hàng từ khu Upper East Side sang trọng của Manhattan đến các nhà hàng Ý với sốt cà chua đỏ ở Coney Island. Sheraton còn giành được nhiều giải thưởng James Beard cho báo chí về đồ ăn, bao gồm một giải cho cuốn sách "The Whole World Loves Chicken Soup" và một giải thưởng cho một bài báo về kỷ niệm 40 năm ngày thành lập Four Seasons.

Ruth Reichl

Ruth Reichl là người tiên phong trong phong trào From Farm To Table (từ trang trại đến bàn ăn) và bà có một vị trí đặc biệt trong lịch sử ẩm thực. Reichl bắt đầu viết về đồ ăn vào đầu những năm 1970 và đã xuất bản một số cuốn hồi ký tập trung vào đồ ăn đã được dịch sang 18 ngôn ngữ. Cô cũng đồng chủ sở hữu của nhà hàng The Swallow từ năm 1974 đến 1977 tại Berkeley, California, giúp thay đổi giá trị của nền ẩm thực bằng sự chú trọng đến các nguyên liệu bền vững được lấy từ địa phương.

Chân dung nhà phê bình ẩm thực Ruth Reichl

Nhờ ý tưởng kết hợp ẩm thực với văn học, bà đã có được công việc tại Los Angeles Times. Tại đây, bà quản lý tin tức về Ẩm thực - chủ đề được quan tâm nhiều nhất tại nước Mỹ thời điểm đó. Những tác phẩm của Ruth Reichl vô cùng chân thật, nó không chỉ nói về ẩm thực mà còn đề cập đến việc làm mẹ và chủ nghĩa nữ quyền. Cuối cùng, Ruth Reichl được giao trọng trách làm Tổng biên tập cho tạp chí ẩm thực nổi tiếng Gourmet trước khi nó đóng cửa vào năm 2009. Reichl hoạt động rất tích cực trên Twitter, bà chia sẻ về những món ăn mình yêu thích dưới dạng thơ ca. Bà cũng cho ra mắt một cuốn sách nấu ăn “My Kitchen Year: 136 Recipes That Saved My Life” vào năm 2015. Ấn phẩm này ghi lại cuộc đời của bà sau khi Gourmet Magazine đóng cửa vì thua lỗ.

Henri Gault

Trở thành người quyết định khẩu vị ở Paris không phải chuyện dễ dàng. Henri Gault, người đồng sáng lập Gault-Millau (một hệ thống tiêu chuẩn đánh giá nhà hàng) cùng đối tác Christian Millau đã thay đổi cách thức người Pháp đánh giá ẩm thực với việc tập trung tính hiện đại trong nấu ăn. Khi Pháp đang tiến đến cuối thập niên "Trente Glorieuses" - 30 năm thịnh vượng kinh tế sau Thế chiến II, trọng tâm của thế giới ẩm thực ở thủ đô Paris đã dần chuyển từ phương thức chế biến truyền thống trong là chuẩn bị trong nhiều giờ và phục vụ cho khách hàng giàu có sang các thực đơn nhẹ nhàng hơn, nhỏ hơn với thời gian nấu nướng nhanh hơn và có thể phục vụ nhiều thực khách hơn. Và kết quả là Nouvelle Cuisine (kỹ thuật nấu ăn hiện đại) ra đời. 

Mũ Gault-Millau, một tiêu chuẩn danh giá mà nhà hàng nào cũng mong muốn đạt được

Sau khi Gault và Millau đặt tên cho thuật ngữ này, họ cố gắng nhấn mạnh và làm nổi bật nó trong các ấn phẩm hằng năm của mình để giúp nó trở nên phổ biến, tạo nền tảng để nó được công nhận trên toàn thế giới. Ẩm thực Mỹ thời hiện đại tiếp thu và ứng dụng nhiều tiêu chuẩn trong nouvelle cuisine, dễ nhận thấy nhất là sự tăng cường sử dụng các nguyên liệu tại chỗ từ các địa phương và cách chế biến đơn giản, nhanh chóng. Vì vậy, khi thưởng thức một đĩa đồ ăn đơn giản nhưng hoàn hảo tại một nhà hàng hiện đại, bạn có thể cảm ơn Henri Gault.

Egon Ronay

Tờ The Guardian của Anh mệnh danh Egon Ronay là “Vua của nền ẩm thực Anh Quốc” mặc dù ông không phải là người Anh. Ông đến Vương Quốc Anh sau khi Liên Xô chiếm đóng Hungary trong Thế chiến II-  nơi ông từng quản lý một nhà hàng tại Picadilly Circus. Không vừa ý với chất lượng thực phẩm kém ở đất nước Anh, Ronay đã viết cuốn sách hướng dẫn đầu tiên của mình về các nhà hàng, dựa trên hướng dẫn Michelin của Pháp, vào năm 1957 và bán được hơn 30.000 bản.

Ronay rất tâm huyết và khách quan trong việc phê bình ẩm thực. Ông luôn tự chi trả để có được các trải nghiệm ẩm thực trước khi đánh giá. Ông tin tưởng vào đất nước ông lựa chọn để sinh sống, mặc dù ẩm thực Anh đã có tiếng xấu. Ông từng nói rằng "chẳng bao lâu nữa thì ẩm thực ở nước Anh sẽ tốt hơn ở Pháp". Ronay ưa thích sự đơn giản nên ông thường than phiền về những thực đơn phức tạp và tập trung quá nhiều vào cách thức trình bày. Ông được coi là một trong những lực lượng có ảnh hưởng nhất đối với ẩm thực quốc gia ở Anh trong những năm gần đây.

Michelin Brothers

Sao Michelin là biểu tượng về chất lượng nhà hàng được công nhận trên toàn cầu mà bất kỳ nhà hàng hay đầu bếp nào cũng muốn sở hữu. Trong khi nhiều nhà phê bình ẩm thực đã bắt đầu sự nghiệp của mình bằng cách làm việc trong nhà hàng hoặc các tạp chí, nhưng anh em nhà  Michelin lại có một câu chuyện khởi đầu hoàn toàn khác. André và Édouard Michelin bắt đầu hành trình của họ với siêu sao ẩm thực bằng cách thành lập một công ty sản xuất lốp xe. Nhưng họ là những người tư duy tiên tiến.

Chân dung hai nhà sáng lập nên Michelin - hệ thống tiêu chuẩn đánh giá nhà hàng

The Michelin travel guide - cuốn sách hướng dẫn du lịch của Michelin được xuất bản đầu tiên vào năm 1900.Cuốn sách này khuyến khích mọi người sử dụng ô tô để di chuyển được xa hơn để khám phá nhiều nhà hàng được đề xuất hơn, từ đó tiêu thụ lốp xe nhiều hơn. Và ý tưởng này đã thành công vang dội. Hiện nay, Michelin xuất bản các hướng dẫn du lịch trên toàn thế giới và ngôi sao Michelin đã trở thành một biểu tượng của sự xuất sắc trong ẩm thực. Thực tế, đồn đoán rằng đầu bếp nổi tiếng với tính cách khó tính Gordon Ramsay đã khóc khi một trong những nhà hàng của ông bị mất đánh giá 2 sao Michelin.

Francis Lam

Francis Lam là con trai của một gia đình người nhập cư Trung Quốc. Ông bắt đầu sự nghiệp của mình như một chuyên gia tại Viện ẩm thực Culinary của Mỹ. Tại đây ông đã viết những trải nghiệm của mình trong nhà bếp. Thông qua một loạt các sự kiện bất ngờ, ông gặp Ruth Reichl (một chuyên gia ẩm thực nổi tiếng khác mà chúng tôi vừa chia sẻ ở trên) và bắt đầu viết các bài báo về đồ ăn cho Tạp chí Gourmet. Sau nhiều năm kinh nghiệm, ông đã 4 lần nhận giải James Beard và trở thành MC cho "The Splendid Table" - một chương trình phát thanh trên NPR về văn hóa ẩm thực và các phương pháp nấu ăn tốt nhất. 

Nhà phê bình ẩm thực Francis Lam

Lam rất coi trọng vai trò của người nhập cư đối với tổng quan nền ẩm thực của một vùng đất, và ông đã viết rất nhiều, rất sâu sắc về chủ đề này trong các cột báo của tờ The New York Times. Mặc dù ban đầu bố mẹ của Francis Lam rất thất vọng vì ông không lựa chọn tiếp nối sự nghiệp truyền thống của gia đình là y khoa hoặc luật, nhưng cuối cùng họ cũng chấp nhận khi Lam trở thành một trong những nhà phê bình ẩm thực Mỹ có ảnh hưởng nhất. Bây giờ, trong các tập podcast nổi tiếng nhất, có hàng ngàn người mong muốn được nghe ý kiến của Lam về cách tối ưu để thưởng thức hoạt động mà tất cả chúng ta đều ưa thích: ăn uống. 

Jonathan Gold

Jonathan Gold là người gốc Los Angeles, ông đã có nhiều dịp trải nghiệm, thưởng thức các món ăn ngang dọc khắp thành phố này để đánh giá một cách chi tiết về chúng. Jonathan Gold đánh giá cao độ phức tạp của mọi thứ để tạo ra một bữa ăn hoàn hảo và đáng thưởng thức. Khác với hình ảnh của nhà phê bình ẩm thực mà chúng ta thường thấy: phải mặc đồ vest và dùng nĩa salad để thưởng thức một món ăn, Gold lái chiếc xe tải của mình xung quanh Los Angeles qua các khu phố của những người nhập cư để tìm ra những điều tốt nhất mà thành phố đang cung cấp. Và ông đã tìm được.

Chân dung nhà phê bình ẩm thực Jonathan Gold

Gold giới thiệu các quán ăn nhỏ, các nhà hàng gia đình mà không được những người yêu ẩm thực LA chú ý đến và giúp chúng tỏa sáng. Từ đó ông cũng thay đổi suy nghĩ của mọi người về vai trò của một nhà phê bình ẩm thực. Mặc dù nhiều lần ông trễ hẹn với tờ Los Angeles Times - nơi ông làm việc như một nhà phê bình ẩm thực, nhưng ông đã bù đắp cho việc đó bằng đam mê của mình đối với nghề. Năm 2018, sau cái chết đau lòng của Jonathan Gold, thế giới đã mất đi một trong những nhà phê bình ẩm thực táo bạo, phóng khoáng nhất.

Tejal Rao

Chúng ta không thể đánh giá nền ẩm thực Mỹ một cách toàn diện nếu không tìm hiểu về các trải nghiệm ẩm thực từ người dân nhập cư. Tejal Rao đến từ Luân Đôn. Mẹ của cô sinh ra ở Uganda và lớn lên ở Kenya và cha của cô là người Ấn Độ. Cô có thời gian sinh sống tại Kuwait, Pháp và Sudan, vì vậy Tejal Rao có nhiều trải nghiệm hương vị để bắt đầu viết về ẩm thực. Với bằng cử nhân văn học và kinh nghiệm làm đầu bếp ở ở California, Rao có đủ điều kiện để trở thành một trong những nhà phê bình ẩm thực hàng đầu của thời đại chúng ta.

Nhà phê bình ẩm thực Tejal Rao

Công việc của cô không chỉ bao gồm các nhận xét tinh tế về các nhà hàng cao cấp, mà cô còn viết các công thức nấu ăn và khám phá khía cạnh xã hội của văn hóa ẩm thực, báo cáo về mọi thứ từ ảnh hưởng của ẩm thực cao cấp đến các bà nội trợ nấu ăn trên TikTok. Hiện tại Rao sống ở Los Angeles, nơi cô làm nhà phê bình ẩm thực đầu tiên của California cho The New York Times. Không chỉ viết về ẩm thực, cô còn là một đầu bếp và người nông dân năng động, thử nghiệm các công thức nấu ăn có thể làm được và chia sẻ chúng với mọi người. 

Jean Anthelme Brillat-Savarin

Trong khi hầu hết những ai xem mình là người có đam mê ẩm thực vào thế kỷ 19 ở Pháp tập trung và tầng lớp thượng lưu của xã hội thì Jean Anthelme Brillat-Savarin lại hướng đến tất cả các tầng lớp và các nền văn hóa góp phần tạo nên toàn cảnh ẩm thực Paris. Ngay cả khi bạn chưa bao giờ nghe tên ông ấy trước đây, bạn cũng có thể quen với những cụm từ “bạn là những gì mà bạn ăn” (you are what you eat) hay một bản dịch không mấy chính xác từ một câu nói của ông rằng: “hãy cho tôi biết bạn ăn gì, tôi sẽ cho bạn biết bạn là ai”.

Chân dung nhà phê bình ẩm thực Jean Anthelme Brillat-Savarin

Mặc dù trong quãng đời sự nghiệp của mình, Jean Anthelme Brillat-Savarin hầu như làm việc ở vai trò là một luật sư và thẩm phán, nhưng ông lại được biết đến nhiều nhất với cuốn sách “The Physiology of Taste", được xuất bản vào năm 1825. Tác phẩm là những suy ngẫm, những công thức và đánh giá về mọi thứ liên quan đến trải nghiệm ẩm thực đa dạng của ông. Cuốn sách truyền tải thông tin một cách hài hước nhưng cũng không kém phần tinh tế, thể hiện kiến thức sâu rộng và sự thông thái của tác giả và nó đã trở thành một trong những tác phẩm cốt lõi, giá trị nhất của thế giới ẩm thực.

---